Μάλιστα αυτό το ενδιαφέρον μεγιστοποιήθηκε, όταν έμαθα πως το θέμα του συνεδρίου ήταν σ’ ευθεία συνάρτηση με τις σημερινές μου αρμοδιότητες.
Σε στενή συνεργασία με τον συνάδελφό μου Παύλο Γερουλάνο, συμφωνήσαμε να θέσουμε υπό την αιγίδα μας το διεθνές αυτό συνέδριο και θέλω για μια ακόμα φορά να σας συγχαρώ για αυτή την πρωτοβουλία , κυρίως όμως για την επιλογή της Κορινθίας, ως τόπου διεξαγωγής του συνεδρίου.
Θα μου επιτρέψετε να αναφερθώ σε κάποια πράγματα και θα σας παρακαλούσα να τα εκλάβετε ως μια διανοητική άσκηση ενός ανθρώπου, που βλέπει με εξαιρετικό ενδιαφέρον την Βυζαντινή περίοδο, κυρίως από την πλευρά της στρατηγικής της άμυνας και της ασφάλειας.
Δεν σας κρύβω, αγαπητοί σύνεδροι, πως υπάρχει μια απέραντη διεθνής βιβλιογραφία, γύρω από την Βυζαντινή περίοδο, στο διάστημα του 5ου – 15ου αιώνα από την πλευρά των διεθνολόγων, των αναλυτών στρατηγικής, των πολιτικών αναλυτών.
Θα ήθελα λοιπόν, να διατυπώσω ορισμένες απόψεις, που ενδεχομένως, από πλευράς Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, έχουν ένα ενδιαφέρον, γιατί πιστεύω πως υπάρχει μια ευθεία ιστορική σύνδεση του τότε και του σήμερα. Γιατί το αίσθημα ασφάλειας στους λαούς είναι πάντα επίκαιρο. Ανεξάρτητα από τις ιστορικές περιόδους.
Η ιστορική περίοδος που καλύπτει το συγκεκριμένο συνέδριο, είναι περίοδος έντονων μεταβολών, τόσο στον Ελλαδικό όσο και στον ευρύτερο ευρωπαϊκό χώρο. Οι ξακουστές και φημισμένες καστροπολιτείες του Μοριά αναπτύχθηκαν ακριβώς αυτήν την περίοδο και η οχυρωματική αρχιτεκτονική τους απεικονίζει με τον πλέον εμβληματικό τρόπο όλες αυτές τις μεταβολές και επιδράσεις. Πίσω από τα υπέροχα και περίτεχνα κάστρα, τα τείχη και τους προμαχώνες, μπορούμε να διακρίνουμε τις μεταβολές στο εσωτερικό των τότε κοινωνιών, αλλά και στον τρόπο της κρατικής οργάνωσης.
Πρέπει να πούμε, και το λέω ως υπουργός Εθνικής Άμυνας, ψάχνοντας μέσα από την βιβλιογραφία, πως τα οχυρωματικά έργα της Πελοποννήσου εξυπηρετούσαν τις ανάγκες της άμυνας και της ασφάλειας της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.
Δεν είναι καθόλου τυχαίο, πως εδώ στην ευρύτερη περιοχή της Κορινθίας , έχουμε το Εξαμίλιο Τείχος ,το οποίο φτιάχτηκε την περίοδο της Μυκηναϊκής εποχής ,για να έρθουν στην συνέχεια Βυζαντινοί αυτοκράτορες ανάμεσα στους οποίους ο Θεοδόσιος, ο Ιουστινιανός και ο Μανουήλ Παλαιολόγος να το εκσυγχρονίσουν.
Πιστεύω πως με την βοήθεια του υπουργού Πολιτισμού, θα ενισχυθεί η χρηματοδότηση όλων αυτών των αναγκαίων έργων.
Βλέπετε, εκτός από το έντονο επιστημονικό ενδιαφέρον της παρέμβασής μου, υπάρχει κι ένα έντονο τοπικιστικό ενδιαφέρον, κι εδώ εκμεταλλεύομαι την παρουσία του αρμόδιου υπουργού, για να συμβάλλω κι εγώ με την φωνή μου και με το όποιο ειδικό βάρος, στο καθολικό αίτημα της Κορινθίας αλλά και της Πελοποννήσου.
Αξίζει λοιπόν, να γίνει μια μεγαλύτερη αναφορά στην συσχέτιση που υπάρχει μεταξύ της οχυρωματικής αρχιτεκτονικής και των στρατηγικών επιλογών της Βυζαντινής αυτοκρατορίας.
Όπως είναι γνωστό, το Βυζάντιο εμφανίστηκε ως η μακροβιότερη αυτοκρατορία της Ανθρωπότητας.
Και αυτό, το επέτυχε, ευρισκόμενο στο πιο ταραχώδες γεωσύστημα του πλανήτη.
Το μοναδικό επίτευγμα αποτελεί αναντίρρητη απόδειξη ότι κατείχε κορυφαίες γεωστρατηγικές ικανότητες.
Μεταξύ των άλλων, η βυζαντινή υψηλή στρατηγική κατάφερε να ενοποιήσει σε ένα ενιαίο γεωπολιτικό μέγεθος, τον πολιτισμό, την εξωτερική πολιτική, την κοινωνία και τις στρατιωτικές ικανότητες της αυτοκρατορίας , επιτυγχάνοντας μια πολυδιάστατη άμυνα εις βάθος. Η φιλοσοφία της αμυντικής πολιτικής του Βυζαντίου ήταν δυναμική και όχι στατική και έδινε έμφαση στην ταχεία προσαρμογή, στα συνεχώς μεταλλασσόμενα στρατηγικά δεδομένα.
Στο πλαίσιο αυτό λειτουργούσε και η οχυρωματική του τέχνη. Αντί δηλαδή να λειτουργεί με αλαζονικό τρόπο, όπως π.χ. η Κινεζική Αυτοκρατορία, με το Σινικό Τείχος που προσπάθησε να κλείσει ολόκληρη την Κίνα πίσω από την απατηλή του ασφάλεια, η οχυρωματική τέχνη του Βυζαντίου είχε μια δυναμική γεωστρατηγική λειτουργία και ήταν φτιαγμένη στα μέτρα των ανθρώπινων δυνατοτήτων.
Στο σημείο αυτό θα πρέπει ίσως να κάνουμε και μνεία στην λειτουργία της Ορθοδοξίας στην πολεμική τέχνη και φιλοσοφία του Βυζαντίου.
Χάρη στην επίδραση της Ορθοδοξίας και της αρχαίας ελληνικής παράδοσης, το Βυζάντιο είχε μια ανοιχτή γεωπολιτική φύση. Το Βυζάντιο δεν ήταν φοβικό. Δεν προσπαθούσε να κλειστεί σε μια απατηλή ασφάλεια και να μην έχει επαφές με τον υπόλοιπο κόσμο. Αντιθέτως, ήταν τολμηρά πρόθυμο σε «ζυμώσεις» με άλλους λαούς και πολιτισμούς. Ούτε φοβόταν όμως να συγκρουστεί μαζί τους.
Στο πλαίσιο αυτής της γεωστρατηγικής λειτουργίας, η οχυρωματική τέχνη του Βυζαντίου λειτούργησε εξυπηρετώντας μια εξαιρετικά πρωτοποριακή αντίληψη περί πολέμου, ακόμα και με βάση τα σημερινά δεδομένα.
Η πολεμική φιλοσοφία των Βυζαντινών συνδύαζε τις αμυντικές με τις επιθετικές ενέργειες, τις οποίες ενοποιούσε σε ένα ενιαίο πλέγμα ικανοτήτων. Τα δε οχυρωματικά έργα αποτελούσαν τόσο χώρους προστασίας και κυματοθραύστες ,πάνω στους οποίους συντρίβονταν οι εχθρικές επιθέσεις, όσο και βάσεις προβολής ισχύος για τακτικούς ή και για στρατηγικούς σκοπούς.
Γενικότερα, οι οχυρωματικές διατάξεις των Βυζαντινών λειτουργούσαν στο πλαίσιο μιας αρθρωτής κι ευέλικτης άμυνας εις βάθος, η φιλοσοφία δράσης των οποίων έχει πολλά στοιχεία με τις πιο σύγχρονες αντιλήψεις της τέχνης και της επιστήμης του πολέμου.
Συμπερασματικά, η οχυρωματική τέχνη του Βυζαντίου δεν μπορεί να εξεταστεί εκτός του ευρύτερου πλαισίου της γεωπολιτικής και πολιτισμικής ταυτότητας της μακραίωνης Βυζαντινής Αυτοκρατορίας .Οι σύγχρονοι Έλληνες μπορούν και οφείλουν να αντλήσουν πολύτιμα διδάγματα από την υψηλή στρατηγική του Βυζαντίου, τα οποία μπορεί να είναι εξαιρετικά χρήσιμα σε οποιαδήποτε περίοδο της ιστορίας, ιδιαίτερα δε σε εκείνες που χαρακτηρίζονται από μεγάλες αλλαγές κι αναταράξεις.
Το αίσθημα της ασφάλειας, όπως και τότε, είναι εξαιρετικά επίκαιρο σήμερα, λαμβάνοντας υπόψη τις οικονομικές συνθήκες που βιώνει η χώρα κι ο λαός μας.
Μου δώσατε λοιπόν την ευκαιρία απόψε, να ξεφύγω για λίγο από τα αμιγώς υπουργικά μου καθήκοντα. Μου δώσατε την ευκαιρία να σκεφτώ λίγο παραπάνω και πέρα από το στενό στρατοπεδικό χώρο των Ενόπλων Δυνάμεων και του ΥΕΘΑ.
Η παρέμβαση μου αυτή, δεν είχε άλλο νόημα πέρα από το να αναδείξει την σημαντικότητα του συνεδρίου αυτού ,όχι μόνο για τους ιστορικούς και τους βυζαντινολόγους. Είναι σημαντικό για την σύγχρονη πολιτική επιστήμη των διεθνών σχέσεων. Είναι πολύτιμο για τον κάθε πολιτικό και για τον κάθε πολίτη.
