Επιδοτούμενα προγράμματα έχουν περάσει πολλά, κάποια είναι σε εξέλιξη και άλλα βγαίνουν καθημερινά. Ωστόσο, οι ανάγκες της εποχής αλλάζουν. Ενδεικτικό της μεταστροφής είναι και τα αποτελέσματα του νέου επενδυτικού νόμου, ο οποίος είναι ανοικτός μέχρι τέλος Ιουνίου. Όλη τη διάρκεια του 2011, μόλις 10 επενδυτικά σχέδια υποβλήθηκαν, ενώ για το πρώτο εξάμηνο του 2012, τα επενδυτικά σχέδια αγγίζουν μόλις τα δύο, γεγονός που οφείλεται στην αβεβαιότητα, αλλά και το κλείσιμο της κάνουλας των χρηματοδοτήσεων από τα τραπεζικά ιδρύματα.
Στο πλαίσιο αυτό η Περιφέρεια μας εξ’αρχής διαχώρισε τη θέση της όταν στις 28 Φεβρουαρίου 2012, στο ξενοδοχείο Caravel το Υπουργείο Ανάπτυξης παρουσίασε ένα προσχέδιο προγράμματος επιδότησης μικρών επιχειρήσεων και ζητήθηκε από τις Περιφέρειες να εκταμιευτούν πόροι από τα ΠΕΠ για την εφαρμογή του. Το πρόγραμμα αφορούσε την επιδότηση επενδυτικών σχεδίων από 40 έως 50% (ιδία συμμετοχή από 50 έως 40%) σε ορισμένους κλάδους.
Όπως αναφέρεται και στη σχετική προδημοσίευση που ακολούθησε, οι υπηρεσίες του Υπουργείου εμπιστεύονται την Περιφέρεια Πελοποννήσου να διαχειριστεί η ίδια απευθείας τους πόρους ύψους 22,5 εκ ευρώ βάσει της πρότασης που ήδη έχουμε καταθέσει και θα περιγράψουμε παρακάτω. Οι λόγοι της διαφοροποίησης μας είναι συγκεκριμένοι:
Η εθνική στρατηγική ενίσχυσης μικρών επιχειρήσεων δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να στηρίζεται σε προγράμματα προεκλογικού τύπου. Η βιωσιμότητα των μικρών επιχειρήσεων σήμερα αποτελεί πολύ σοβαρή υπόθεση και όφειλε η πολιτεία να αξιοποιήσει τους πόρους του ΕΣΠΑ πολύ νωρίτερα με στοχευμένες και αποτελεσματικές δράσεις και όχι με πρόχειρες προδημοσιεύσεις λίγες μέρες πριν τις εκλογές που δεν δεσμεύουν καν την επόμενη πολιτική ηγεσία.
Τα παραδοσιακά προγράμματα επιδοτήσεων ουδέποτε βοήθησαν ουσιαστικά τις μικρές επιχειρήσεις στη χώρα ακόμα και σε περιόδους υψηλής ανάπτυξης. Πολύ περισσότερο δε, σήμερα που διανύουμε περίοδο εντεινόμενης ύφεσης. Οι μικρές επιχειρήσεις σήμερα δεν αναζητούν επενδυτικά κεφάλαια και δεν διαθέτουν το 40 ή το 50% της ιδίας συμμετοχής που προβλέπει το πρόγραμμα του Υπουργείου. Αυτό που αναζητούν είναι άμεση ρευστότητα, φθηνά κεφάλαια, και κυρίως κεφάλαια κίνησης.
Οι πολιτικές ενίσχυσης μικρών επιχειρήσεων οφείλουν να στηρίζονται περισσότερο σε τοπικές και περιφερειακές ανάγκες και προτεραιότητες παρά σε οριζόντιες εθνικές στρατηγικές. Ιδιαίτερα η τελευταία διετία έδειξε ότι τα προγράμματα που σχεδιάστηκαν σε κεντρικό επίπεδο απέτυχαν παταγωδώς. Ακόμα και εκείνα τα προγράμματα που αφορούσαν σύγχρονα χρηματοδοτικά εργαλεία όπως εγγυήσεις και μικροδάνεια κόλλησαν, όχι λόγω της κρίσης αλλά λόγω κυρίως προβληματικού σχεδιασμού και αστοχιών. Θυμίζουμε ότι πάνω από 600 εκ ευρώ βρίσκονται «σταθμευμένα» στα ταμεία ΕΤΕΑΝ και Jeremie αδυνατώντας να φτάσουν στη πραγματική οικονομία. Σημειώνουμε εδώ ότι η Περιφέρεια έχει καταθέσει συγκεκριμένες προτάσεις και για την αξιοποίηση των πόρων αυτών.
Κάναμε λόγο παραπάνω για προεκλογική αστοχία. Στην πραγματικότητα εντούτοις, πρόκειται για επικοινωνιακό πυροτέχνημα. Και τούτο γίνεται σαφές από την πρώτη κιόλας σελίδα, όπου ρητά αναφέρεται με έντονη υπογραμμισμένη γραφή ότι «η ημερομηνία προδημοσίευσης της παρούσας δεν αποτελεί ημερομηνία έναρξης επιλεξιμότητας δαπανών» ενώ είναι γνωστό ότι η προδημοσίευση κατά την κοινή πρακτική εξυπηρετεί ακριβώς το στόχο της νωρίτερης από την δημοσίευση ημερομηνίας έναρξης επιλεξιμότητας δαπανών. Είναι επίσης σαφές ότι η προχειρότητα του σχεδιασμού έγκειται και στην απουσία του οποιουδήποτε χρονοδιαγράμματος. Αναφέρεται συγκεκριμένα: «Η ημερομηνία έναρξης υποβολής αιτήσεων/ επενδυτικών προτάσεων καθώς και η ημερομηνία έναρξης επιλεξιμότητας δαπανών θα καθοριστούν με Κοινή Υπουργική Απόφαση και θα ανακοινωθεί σε μεταγενέστερο χρόνο». Τέλος, η συγκεκριμένη προδημοσίευση κάνει ιδιαίτερη μνεία στο ΕΤΕΑΝ, ωσάν το Ταμείο αυτό να έχει ήδη δοκιμαστεί και λειτουργήσει, ενώ παραμένει παντελώς ανενεργό, παρά τις πολύκροτες εξαγγελίες.
Όλοι ακούμε σήμερα τις διάφορες πολιτικές ηγεσίες να μιλούν για τη δύναμη της μόχλευσης ως σημαντικό εργαλείο ανάπτυξης. Στην πράξη ωστόσο οδεύουν στην εντελώς αντίθετη κατεύθυνση. Η Περιφέρεια Πελοποννήσου παραμένοντας πιστή στη θέση της για την ανάγκη μόχλευσης πόρων και δημιουργίας εργαλείων που θα είναι βιώσιμα και ανταποδοτικά, κατέθεσε τη δική της πρόταση για την αξιοποίηση των 22,5 εκ ευρώ που της αντιστοιχούν. Ειδικότερα οι προτεραιότητες μας για την ενίσχυση των μικρών επιχειρήσεων είναι:
α) Η δημιουργία δομών που να είναι βιώσιμες και ανταποδοτικές και να εξελιχθούν σε στήριγμα των μικρών επιχειρήσεων στο μέλλον όταν οι ευρωπαϊκοί πόροι μπορεί να μην υπάρχουν πια ή να έχουν μειωθεί σημαντικά
β) Η χρήση σύγχρονων εργαλείων που να διευκολύνουν τη πρόσβαση των μικρών επιχειρήσεων σε πηγές χρηματοδότησης με ευνοϊκούς όρους όπως είναι οι εγγυήσεις και τα μικροδάνεια.
γ) Οι νέες αυτές δομές να αποκτήσουν τεχνογνωσία και γνώση της αγοράς ώστε να ανταποκρίνονται άμεσα στις μεταβαλλόμενες συνθήκες και να μπορούν να μοχλεύουν ιδιωτικά κεφάλαια αλλά και να αξιοποιούν κάθε πηγή χρηματοδότησης όπως τους πόρους της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων
δ) Ιδιαίτερα στη περιφέρεια μας οι κλάδοι στους οποίους πρέπει να εστιάσουμε είναι ο τουρισμός, η μεταποίηση αγροτικών προϊόντων, το εμπόριο με έμφαση στις εξαγωγές.
Η πρόταση της Περιφέρειας που έχει κατατεθεί στο Υπουργείο είναι το πόσο των 22,5 εκ ευρώ να χρησιμοποιηθεί για την δημιουργία Περιφερειακού Ταμείου Επιχειρηματικότητας που να μοχλεύει ιδιωτικούς πόρους και να εξειδικευτεί σε σύγχρονα επενδυτικά και χρηματοδοτικά εργαλεία κυρίως μικρό-δάνεια και εγγυήσεις ή συνδυασμός των δύο. Μάλιστα, η Περιφέρεια έχει ήδη προτείνει εναλλακτικές μορφές δημιουργίας και λειτουργίας του εν λόγου ταμείου. Πιο συγκεκριμένα :
-Το ταμείο να παρέχει εγγυήσεις για δάνεια ή να συν-επενδύει πόρους με χρηματοπιστωτικά ιδρύματα ώστε να δίνονται δάνεια με ευνοϊκούς όρους.
-Το ταμείο να δημιουργηθεί από την αρχή ως νέα δομή της Περιφέρειας.
-Το ταμείο να δημιουργηθεί στα πρότυπα του Ταμείου Διαχείρισης Jessica ως σύμπραξη δημόσιου ιδιωτικού τομέα.
Η Περιφέρεια επεξεργάζεται συγκεκριμένο σχέδιο δημιουργίας του Ταμείου Επιχειρηματικότητας και βρίσκεται σε συζητήσεις με το Υπουργείο ώστε σύντομα να ξεκινήσει η υλοποίηση του έργου. Με την πρόταση της περιφέρεια και μέσω της μόχλευσης επιπρόσθετων πόρων από τον ιδιωτικό τομέα στόχος είναι ο διπλασιασμός του αρχικού κεφαλαίου των 22,5 εκ ευρώ. Στόχος επίσης είναι μέσα στο επόμενο εξάμηνο το νέο ταμείο να είναι λειτουργικό. Θυμίζουμε ότι σε εθνικό επίπεδο η δημιουργία του ΕΤΕΑΝ ανακοινώθηκε στις αρχές του 2010 και ενώ οι πόροι ύψους 460 εκ ευρώ εκταμιεύτηκαν άμεσα, μέχρι σήμερα (μετά από 2 χρόνια) δεν έχει ενισχυθεί ούτε μια επιχείρηση. Στην περίπτωση του Περιφερειακού ταμείου Επιχειρηματικότητας, εκτιμούμε ότι εφόσον εκταμιευτεί το αρχικό κεφάλαια σε λίγους μήνες θα ενισχυθούν οι πρώτες επιχειρήσεις.
Τα στάδια υλοποίησης του έργου καταμερίζονται ως εξής:
Σύσταση του Ταμείου και εκταμίευση των πόρων
Σχεδιασμός των χρηματοδοτικών εργαλείων με τρόπο ώστε να είναι χρήσιμα για τις επιχειρήσεις αλλά και ελκυστικά για το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την παροχή τεχνογνωσίας.
Συνεργασία με χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς όπως Εμπορικές Τράπεζες, Επενδυτικά Ταμεία, Συνεταιριστική Τράπεζα, Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.
Είναι γεγονός ότι το χρηματοπιστωτικό σύστημα της χώρας περνάει δύσκολη περίοδο ωστόσο η δημιουργία του Περιφερειακού Ταμείου Επιχειρηματικότητας θα συμπέσει με την ολοκλήρωση της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών και θα αποτελέσει εργαλείο ώστε και οι πόροι της ανακεφαλαιοποίησης να καταλήξουν στην πραγματική οικονομία. Η πρόταση της περιφέρειας Πελοποννήσου πιστεύουμε θα αποτελέσει πυξίδα και για τις άλλες περιφέρειες της χώρας. Η ουσιαστική αποκέντρωση άλλωστε, επιβάλει οι αιρετές πλέον διοικήσεις να αναλάβουν όλο το φάσμα της διαχείρισης των ΠΕΠ είτε αυτό αφορά τα έργα υποδομής είτε τη στρατηγική ενίσχυσης των μικρών επιχειρήσεων. Ιδιαίτερα στο τελευταίο, η κεντρική εξουσία απέτυχε παταγωδώς και κατ’ εξακολούθηση να παράγει ουσιαστικά αποτελέσματα. Οι περιφέρειας οφείλουν το κενό αυτό να το καλύψουν με σύγχρονες και ουσιαστικές προτάσεις.
Παρακάτω παραθέτουμε ένα παράδειγμα λειτουργίας του Περιφερειακού Ταμείου Επιχειρηματικότητας.
Παράδειγμα Λειτουργίας Νέου Ταμείου
