Μέρος από την αναφορά που κατέθεσα πρόσφατα στο Γραφείο του Πρωθυπουργού κ. Λουκά Παπαδήμου.Αξιότιμε κ. Πρωθυπουργέ, [...] Το μνημείο, και ο αρχαιολογικός του χώρος που ισοπεδώνεται, είναι αδύνατο να αντέξουν άλλα μαγειρέματα. […] Η φάση της μελέτης της ΕΓΝΑΤΙΑΣ που σήμερα εμφανίζεται ως «προμελέτη» ήταν μια χειραγώγηση των μελετητών [...] εκ μέρους του ΥΠΠΟΤ που «καθοδήγησε» τους μελετητές χωρίς (εξ όσων έχω τουλάχιστον αντιληφθεί) να τους δοθεί η δυνατότητα να θέσουν επί τάπητος, μαζί με την ΑΕΔΙΚ, τις πραγματικές ανάγκες του χώρου. Αυτό φυσικά δεν είναι κάτι το καινούριο: επί δεκαετίες ΥΠΠΟ και ΑΕΔΙΚ εφαρμόζουν ΕΙΚΟΝΙΚΕΣ γραμμές προστασίας για το μνημείο… ο ένας φαινομενικά ερήμην του άλλου! Δεν γνωρίζω τι σκαρώνουν αυτή τη στιγμή οι μηχανισμοί, ούτε τι νέες «μοιρασιές» ευθυνών έχουν γίνει ούτε τι λένε ή δε λένε οι γνωμοδοτήσεις του ΚΑΣ. Έτσι, πιστεύω ότι αυτό που ΤΩΡΑ κάνει η ΕΓΝΑΤΙΑ δεν πρέπει με κανέναν τρόπο να εξελιχθεί σε άλλη μια φούσκα. Αυτό σημαίνει ότι η προστασία αυτή (είτε αποτελεί είτε όχι τον τελικό κρηπιδότοιχο της ΔΙΩΡΥΓΑΣ – το πρώτο θα ήταν φυσικά επιθυμητό!) θα πρέπει να αποτελεί ΑΠΟΛΥΤΑ ΜΟΝΙΜΗ κατασκευή ώστε να επιτρέψει αρχαιολογικές εργασίες στην περιοχή, αλλά να είναι επίσης ΑΠΟΛΥΤΑ συμβατή με τα σημερινά αλλά και μελλοντικά δεδομένα για τη Διώρυγα. Κεντρικό σημείο του συλλογιστικού της κατασκευής θεωρώ ότι πρέπει να αποτελεί κυρίως το ΒΑΘΟΣ του ορύγματος της Διώρυγας, με δεδομένο ότι, πλάι στον κρηπιδότοιχο, ακόμη και στα πλαίσια της συνήθους συντήρησης της Διώρυγας, μπορεί να γίνουν κάποιες μικρές αλλά όχι αμελητέες εκβαθύνσεις, άρα οποιοδήποτε είδος κυματοθραύστη οφείλει να τις λάβει υπόψη του ΕΚ ΤΩΝ ΠΡΟΤΕΡΩΝ. Το ΠΛΑΤΟΣ της ΔΙΩΡΥΓΑΣ εκεί όπου βρίσκονται τα σπαραζόμενα τμήματα του μνημείου είναι φυσικά σημαντικό, όμως πάντα εκεί ήταν μεγαλύτερο από το στενότερο σημείο της Διώρυγας, οπότε δεν αποτελεί τόσο κρίσιμη παράμετρο όπως το βάθος. Εδώ οφείλω να κάνω μια πολύ σημαντική παρατήρηση. Πολλοί φορείς, επί πολλά χρόνια, βάσισαν κάποιες κινήσεις τους στη θεώρηση της Διώρυγας ως μνημείου - όποτε φυσικά τους βόλευε. [...] γνωρίζοντας πλέον την νοοτροπία με την οποία δρουν οι «αρμόδιοι», δεν θεωρώ απίθανο να προωθηθεί πάλι επίσημα η ιδέα μιας Διώρυγας-μνημείου. Παρά την συγκινησιακή φόρτιση που μια τέτοια θεώρηση περιέχει (και με την οποία –φόρτιση- ταυτίζομαι), θεωρώ απαράδεκτο η ελληνική Πολιτεία να προβεί σε μια τέτοια κήρυξη, όχι επειδή έχει ζυγίσει παράγοντες όπως θέματα ασφάλειας κ.λπ., αλλά ΠΡΟΚΕΙΜΕΝΟΥ ΝΑ ΣΥΓΚΑΛΥΦΘΟΥΝ ΑΠΑΤΕΣ ΔΕΚΑΕΤΙΩΝ – αφήνοντας ίσως ανοικτό ΚΑΙ το ενδεχόμενο κάποιας μελλοντικής «ανατροπής», οπότε οι πανηγυρικά εμφανιζόμενες σήμερα μελέτες, με παραμέτρους που ίσως αφορούν μια Διώρυγα-μνημείο, να εμφανιστούν ως άχρηστες στο μέλλον. 'Ετσι, θα θεωρούσα ιδιαίτερα σημαντικό (ελπίζω μάλιστα να έχει ήδη γίνει!) να ληφθεί υπόψη στη μελέτη ΚΑΙ μια πιθανή μελλοντική διεύρυνση της Διώρυγας (πάντα βέβαια με σεβασμό απέναντι στα δεδομένα και τα κάθε είδους όρια του χώρου) – κι αυτό ΚΥΡΙΩΣ ΣΕ Ο,ΤΙ ΑΦΟΡΑ ΤΑ ΒΑΘΗ, γιατί με αυτά τα δεδομένα –ανεξάρτητα με το τι θα αποφασιστεί για τη Διώρυγα- θα πρέπει να προχωρήσει η μελέτη ΣΗΜΕΡΑ.
[...] Δε χρειάζεται ίσως ακόμη να ειπωθεί ότι ΟΛΗ η ρημαγμένη περιοχή θα πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο έρευνας (όπως γεωλογικής κ.λπ.), ενώ σοβαρή ανασκαφική εργασία πρέπει να σχεδιαστεί για την περιοχή μεταξύ εξέδρας (τμήματος Α κατά Werner) και της υπόλοιπης όδευσης του Δίολκου, όπως ενδεχομένως και σε άλλα σημεία της περιοχής, ιδίως βέβαια σε όσα καλυφθούν από τις εργασίες αποκατάστασης αλλά και σε όσα βρίσκονται πολύ κοντά στο επίπεδο της θάλασσας και άρα ΟΦΕΙΛΟΥΝ να ερευνηθούν σύντομα και όχι μετά από… 3 ή 4 αιώνες. Αυτά και άλλα πρέπει να γίνουν, ως μία ελάχιστη συγγνώμη που το ελληνικό Κράτος οφείλει στο αθώο θύμα του. (Και ας μη βαρυγκομά, άλλωστε τους τοίχους της ΔΙΩΡΥΓΑΣ φροντίζει και πάλι!) Και, φυσικά, πρέπει να γίνουν με ειλικρίνεια, ώστε η Ελληνική Πολιτεία να μην προσθέσει άλλη μια ΥΒΡΙ στις τόσες που έχει ΗΔΗ επιφυλάξει για το πολύπαθο μνημείο.
Σοφία Λοβέρδου
