Πρόλογος.
Το ακόλουθο σχέδιο παρουσιάζεται με την ελπίδα ότι θα συζητηθεί, θα βελτιωθεί και θα υιοθετηθεί από την Ελληνική Πολιτεία.
Οι προτάσεις του σχεδίου βασίζονται στην προφανή παρατήρηση ότι η Ελλάδα ουδέποτε αξιοποίησε επαρκώς τους δύο μεγαλύτερους πόρους της: την αρχαιολογία και τους αρχαιολόγους.
Το σχέδιο βασίζεται στην μακρόχρονη εμπειρία του υπογράφοντος, ο οποίος έχει εργαστεί πολύ στενά στις αρχαιότητες και με αρχαιολόγους από τα φοιτητικά του ακόμα χρόνια, εδώ και 45 χρόνια.
Βασικές Αρχές
Πολλοί θα συμφωνήσουν ότι η Ελλάδα κατέχει έναν τεράστιο πολιτισμικό θησαυρό υπό τη μορφή των αρχαιοτήτων της, λίγοι όμως αντιλαμβάνονται ότι αυτός ο θησαυρός, εκτός από πολιτιστικός, είναι επίσης και οικονομικός – εάν αναπτυχθεί σωστά.
Το ίδιο ισχύει και για εκατοντάδες σπουδαγμένους νέους Έλληνες που έχουν αποκτήσει ένα υψηλό επίπεδο ικανοτήτων στην αρχαιολογία, των οποίων όμως η εκπαίδευση και ο ενθουσιασμός εξουδετερώνονται από την έλλειψη θέσεων εργασίας στην Αρχαιολογική Υπηρεσία ή προσκρούουν σε κάποιους ανωτέρους εντός της ΑΥ, οι οποίοι τους επιφυλάσσουν δυσμενή συμπεριφορά. [1]
Αυτοί οι νέοι αρχαιολόγοι δεν μπορούν να συνεισφέρουν στην Ελληνική αρχαιολογία όλα όσα θα ήθελαν, διότι δεν υπάρχει χώρος γι’ αυτούς, ούτε πόροι για οικονομική υποστήριξή τους.
Υπάρχει επίσης ένα αυξανόμενο πλήθος έμπειρων αρχαιολόγων οι οποίοι
συνταξιοδοτήθηκαν τελευταία, με ή χωρίς τη θέλησή τους, αλλά διατηρούν ακόμα ικανότητες για αρχαιολογικές εργασίες και θα επιθυμούσαν να συνεχίσουν να ασκούν τις δεξιότητές τους. Ομοίως, και για αυτούς δεν υπάρχουν οικονομικά περιθώρια.
Με άλλα λόγια, η πρόταση αυτή αποβλέπει στην αξιοποίηση υλικών πόρων, υπό τη μορφή των Ελληνικών αρχαιοτήτων, και ανθρώπινων πόρων, υπό τη μορφή των Ελλήνων αρχαιολόγων.
Επίσης διαπνέεται από την αρχή της ιδιωτικοποίησης, όχι των αρχαιοτήτων, αλλά της εκμετάλλευσής τους, και από την πεποίθηση ότι ένας ιδιωτικός φορέας, με κίνητρο το κέρδος, θα προστατεύσει και θα μεταχειριστεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις αρχαιότητες, αφού αυτές θα αποτελούν μακροπρόθεσμα την πηγή των εσόδων. Όπως ακριβώς ο γεωργός, που περιποιείται προσεκτικά τα χωράφια του και με μεγάλη σύνεση επιδιώκει τη μέγιστη απόδοσή τους, έτσι και ο ιδιωτικός φορέας που θα αναλάβει υπό την ευθύνη του τις αρχαιότητες, θα τις μεταχειριστεί ως μεγάλο πλούτο.
Η Πρόταση
Η Ελληνική Πολιτεία (ΕΠ) θα επιλέξει έναν αριθμό γνωστών αρχαιολογικών χώρων, δέκα, ίσως, αρχικά, καθένας από τους οποίους παρουσιάζει διαφορετικά σημεία ενδιαφέροντος, με ειδολογικά κριτήρια τη χρονολογική διασπορά και τον επικρατούντα χαρακτήρα, όπως οικιστικά κέντρα, νεκροταφεία, ιερά κλπ.
Αυτοί οι χώροι θα πρέπει να είναι διεσπαρμένοι σε διάφορα μέρη της Ελλάδας. Υποψήφιοι κατά προτεραιότητα θα πρέπει να είναι χώροι σε αγροτικές περιοχές, που ίσως εντοπίστηκαν αρχαιολογικά τον προηγούμενο αιώνα, αλλά ποτέ δεν ανασκάφτηκαν και σήμερα ούτε προστατεύονται, ούτε φυλάσσονται. Επίσης θα πρέπει να είναι ελεύθεροι από σύγχρονες παρεμβάσεις (κτίρια, διερχόμενοι αγωγοί κ.λπ). Οι χώροι αυτοί θα προκηρυχθούν δημόσια για την εκδήλωση ενδιαφέροντος ιδιωτικών εταιρειών. Στους όρους της Προκήρυξης θα περιγράφονται τα παρακάτω Δικαιώματα και Υποχρεώσεις, με τη βασική επισήμανση ότι η κυριότητα των τεχνουργημάτων και των αρχαίων χώρων θα ανήκει πάντοτε στην ΕΠ. Η ανάδοχος εταιρεία θα «μισθώσει» τον χώρο και το δικαίωμα οικονομικής εκμετάλλευσης αυτού και των αρχαιοτήτων του, κινητών και μη, για ένα προκαθορισμένο χρονικό διάστημα (ίσως 20-25 έτη).
Δικαιώματα και Υποχρεώσεις της Εκμισθώτριας Εταιρείας (ΕΕ).
1) Η ΕΕ θα αγοράσει επ’ ονόματι της ΕΠ όλα τα αναγκαία για τις ανασκαφές ακίνητα, και αμέσως θα περιφράξει τον χώρο και θα φροντίσει τη φύλαξή του.
2)Η ΕΕ θα κατασκευάσει, πριν τις ανασκαφές της, ένα κτίριο που θα εξυπηρετεί τις ανάγκες μουσειακών εκθέσεων, εργαστηρίου συντήρησης και αποθήκευσης των μη εκθέσιμων αρχαίων ευρημάτων. Τα αρχιτεκτονικά για το μουσείο σχέδια θα πρέπει να υλοποιηθούν σε συνεργασία με το αρμόδιο γραφείο της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και μετέπειτα να δοθούν στο Υπουργείο Πολιτισμού προς έγκριση.
3) Η ΕΕ θα εξασφαλίσει και προ των ανασκαφών, κατ’ ελάχιστον, το ακόλουθο προσωπικό:
α) Διευθυντής. Αυτός θα είναι ένας έμπειρος επαγγελματίας αρχαιολόγος, καθ’ ολοκληρίαν υπεύθυνος για τις εργασίες στο πεδίο και στο μουσείο.[2]
β) Φύλακες / Ξεναγοί. Θα πρέπει να απασχολούνται 8-10 φύλακες, προκειμένου να υπάρχει φύλαξη όλο το εικοσιτετράωρο. Θα πρέπει να είναι πτυχιούχοι αρχαιολόγοι και να μιλούν τουλάχιστον δύο γλώσσες. Θα είναι υπεύθυνοι όχι μόνο για φύλαξη, αλλά και για παροχή πληροφοριών στους επισκέπτες, και τα καθήκοντά τους θα διευρυνθούν όταν η ΕΕ αρχίσει τις ανασκαφικές της εργασίες.
γ) Εντόπιοι εργάτες. Η ΕΕ θα προσλάβει δύο άνδρες ή γυναίκες που θα διατηρούν τον περιβάλλοντα χώρο των ανασκαφών και του μουσείου σε καλή κατάσταση.
4) Όταν αποκτηθούν τα απαραίτητα ακίνητα και το μουσείο/εργαστήριο συντήρησης τεθεί σε κατάσταση λειτουργίας, η ΕΕ οφείλει να προσθέσει στο προσωπικό της έναν εξειδικευμένο συντηρητή αρχαιοτήτων και περισσότερους φύλακες-ξεναγούς, σε εποχική βάση. Η ΕΕ θα μπορεί επίσης να χρησιμοποιεί και εντόπιους εθελοντές κατάλληλους για φύλακες – οδηγούς, όπως γίνεται κατά κόρον – για παράδειγμα- στην Αγγλία (βλ.: http://www.english-heritage.org.uk/caring/get-involved/volunteering/).
5) Η ΕΕ θα είναι υποχρεωμένη να πραγματοποιεί επιστημονική ανασκαφή στο χώρο για τουλάχιστον δύο μήνες κάθε χρόνο.
6) Η ΕΕ θα έχει το δικαίωμα να πωλεί εισιτήρια εισόδου και να δημιουργεί έσοδα σε ετήσια βάση.
7) Η ΕΕ θα έχει το δικαίωμα να ανακοινώνει δημόσια το πρόγραμμα ανασκαφών του επόμενου έτους και να πωλεί εισιτήρια, με τα οποία θα επιτρέπεται στους επισκέπτες η παρακολούθηση της εξέλιξης των ανασκαφικών εργασιών.
8) Η ΕΕ θα έχει το δικαίωμα να εγκαταστήσει και διατηρήσει ένα κατάστημα πώλησης αναμνηστικών, μέσα ή κοντά στο μουσείο, με είδη που θα σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με τον χώρο. Θα έχει επίσης το δικαίωμα να πωλεί στο κατάστημα αυτό αντίγραφα ευρημάτων του χώρου.
9) Η ΕΕ θα έχει το δικαίωμα, με την υποστήριξη της ΕΠ, να εκμεταλλεύεται καφετέρια και/ή εστιατόριο, και /ή ξενοδοχείο σε γειτνίαση με το μουσείο, με τον όρο να μην υπάρξει καμία φυσική ή αισθητική επιβάρυνση των αρχαιοτήτων από οποιαδήποτε νέα κατασκευή.
Δείτε εδώ το Αρθρο ....
Με εκτίμηση,
Στέφανος Γ. Μίλλερ
